مبانی اصلی دوربین های شکاری

[Gunholder]

درود

در این بخش به معرفی کلی و مبانی فنی دوربینهای دوچشمی یا همون شکاری میپردازیم.

مفاهیم کلی:[/font][/b][/size][/color][/font][/size][/color][/align]

بزرگنمایی و قطر عدسی شیئی : این دو ، دو فاکتور مهم در باره هر دوربین است که در کل دوربین ها را براساس این دو معیار نامگذاری و طبقه بندی میکنند که بصورت دو عدد بر روی دوربین نوشته شده اند. همانند 50*7 و 30*8 (هشت در سی خوانده میشود)عدد سمت چپ بیانگر میزان بزرگنمایی دوربین است که به ما می گوید ، تصویر پشت میدان دید چند برابر چشم غیر مسلح بزرگ شده است.
به بیان دیگر ، برای مثال در دوربین 50*7 ، تصویری که از جسمی در فاصله 700 متری پشت این دوربین می بینیم ، همان تصویری است که با چشم غیرمسلح از فاصله 100 متری ( یک هفتم فاصله معمول ) مشاهده می کنیم . عدد سمت راست هم نشان دهنده اندازه دهانه دوربین و یا قطر عدسی شی برحسب میلی متر است . هر چه عدسی بزرگتر باشد ، از جسم مورد نظر جزئیات و وضوح بیشتری را شاهد هستیم . اما در مورد بزرگنمایی این موضوع برعکس است . بطور کلی هرچه میزان بزرگنمایی در یک دوربین با قطر شیء ثابت ، بیشتر شود ، کیفیت تصویر افت میکند. در هنگام رصد اغلب اجرام آسمان ، اهمیت قطر عدسی شیء مهمتر از میزان بزرگنمایی است . چون در مورد اجرام کم نور اعماق آسمان که به سختی دیده میشود، وضوح بالاتر ، یافتن را آسانتر میکند. دوربین 80*20 بدون شک ستارگان و اجرام بیشتری نسبت به 60*20 نمایش خواد داد. هرچند که میزان بزرگنمایی هردوی این دوربین ها یکسان است . رابطه قطر شیء در یک دوربین با میزان جذب نور ، رابطه مربعی است. یعنی با افزایش دو برابری قطر شیء، میزان جذب نور چهار برابر میشود.
حداقل قطر دهانه دوربین های دوچشمی مناسب رصد ، 40 میلی متر است . اندازه های کمتر می تواند برای شکار و دید در روز مناسب باشد. علاوه بر این حداقل بزرگنمایی مناسب جهت کار رصد 7 برابر است.

میدان دید: عبارتست از مقداری از پهنه زمین یا آسمان که توسط دوربین دوچشمی در برابر چشمانمان قرار میگیرد و برای بیان آن از واحد درجه استفاده میشود. اندازه میدان دید چشم غیرمسلح 135 درجه است . آن دسته از دوربین ها که دارای میدان دید بسیار باز هستند به دوربین های wideangle معروفند که بطور معمول برای دید در روز و بخصوص مواردی که هدف مورد نظر در حال حرکت است . همانند مسابقات اسب سواری ، کاربرد دارند. در استاندارد ژاپنی دوربین با میدان دید 65 درجه به بالا و در استاندارد اروپایی ، میدان دید 60 درجه به بالا از این دسته دوربین ها هستند.
بطورکلی رابطه میدان دید و بزرگنمایی بصورت معکوس است و با افزایش یکی دیگری کاهش می یابد برای مثال میدان دید دوربین 60*20 حدود 3 درجه و 70*15 حدود 4.6 درجه است . اغلب سازندگان دوربین های دوچشمی ، اندازه میدان دید را بصورت پهنا برحسب فوت در فاصله 1000 یــارد بیـــان میکننـد. این بدان معناست که منظره ای که از درون دوربین و در فاصله 1000 یاردی می بینیم، دارای پهنای x فوت است .

برای مثال ممکن است بر روی دوربینی اندازه میدان دید بصورت مقابل نوشته شده باشد: 325feet at 1000yard به این معنی که منظره ایکه در فاصله 1000 یاردی ماست و از درون چشمی دوربین شاهد آن هستیم، دارای عرضی برابر 325 فوت است . برای تبدیل این واحد به درجه ، عدد بر حسب فوت را بر 52.5 تقسیم می کنیم. در مورد مثال ذکر شده : 2/6 درجه = 52.5 ÷ 325 میدان دید این دوربین است.
در دوربین های روسی این معیار بر حسب متر بیان میشود. مثلاً بر روی دوربین 60*20 روسی چنین نوشته شده است :  62m at 1000 که همچون مورد قبل بیانگر این است که منظره ای که در فاصله 1000 متری دوربین از درون چشمی دیده میشود ، دارای پهنایی برابر با 62 متر است . برای تبدیل این واحد به درجه ، کافیست پهنای برحسب متر را بر 20 تقسیم کنیم 3.1=20÷62 یعنی میدان دید این دوربین 3.1 درجه است.

توان گردآوری نور : بیانگر میزان نوری است که می تواند وارد ابزار شود و به عبارت دیگر با مساحت عدسی شیئی رابطه مستقیم دارد. همانطور که قبلاً ذکر شد، توان گردآوری نور با مربع قطر شیء رابطه مستقیم دارد. برای مثال : یک دوربین 50*8 نسبت به دوربین 30*8 ، 2.8 برابر نور بیشتری جمع میکند. در واقع در دوربین 50*8 همه چیز به اندازه 2.8 برابر روشنتر از 30*8 بنظر میرسد. این مقدار برای یک منجم به این معنی است که هر ستاره و کهکشانی با 1/1 قدر روشنتر دیده میشود.

مردمک خروجی (exit pupil) : مردمک خروجی اندازه یا قطر پرتو نوری (به میلیمتر ) است که از چشمی دوربین خارج میشود. برای اندازه گیری قطر مردمک خروجی می بایست قطر عدسی شیء را بر بزرگنمایی تقسیم کنیم. برای مثال : قطر مردمک خروجی در دوربین 50*10 برابر 5 میلی متر است . وقتی چشمان ما به تاریکی عادت کند، مردمک چشمان ما بازتر میشود تا نور بیشتری به چشم ما برسد. این میزان از 5 تا 9 میلی متر متغیر است که بسته به سن افراد متفاوت است . در حالیکه در هنگام روز این مقدار در حدود 2 تا 4 میلی متر میرسد. با افزایش سن ، هماهنگی بین تاریکی و میزان باز شدن مردمک چشم کاهش می یابد. افرادی با سن کمتر از 30 سال که در نواحی با آسمان تاریک زندگی میکنند، مردمک چشمانشان تا بیش از هفت میلی متر باز میشود. در حالیکه در افراد مسن تر قطر گشودگی مردمک 6 و در مواردی با سن بیشتر به 5 میلی متر میرسد. باید توجه داشت که حداکثر گشودگی مردمک در افراد هم سن هم میتواند متفاوت باشد. اگر از دوربینی استفاده می کنیم که قطر مردمک خروجی اش بیش از حداکثر قابلیت بازشدن مردمک چشم ماست . بایـــد بــدانیم که نمی توانیم از حداکثر قابلیت دوربین استفاده کنیم و تصاویر را کمی کم نورتراز آنچه دوربــیــن ارائـــه میدهد می بینیم . چون در این حالت قدری از نور رسیده به چشم به هدر میرود. برعکس اگر از دوربینی استفاده می کنیم که قطر مردمک خروجی اش کمتر از قابلیت باز شدن مردمک چشمان ما باشد ، در این حالت نمی توانیم از تمام توان چشمانمان در رصد استفاده کنیم . ایده آل ترین حالت زمانی است که قطر مردمک خروجی دوربین با میزان گشودگی مردمک چشمان ما برابر باشد که در این صورت هیچ نوع اتلاف نوری را شاهد نیستیم.

 

سیستم فوکوس

1- سیستم فوکوس هر چشمی بصورت مجزا و مستقل مانند دوربین الصغر اشتاینر که برای تنظیم فوکوس بایستی هر دو دست درگیر تنظیم چشمی ها شوند. این نوع فوکوس کاربرد های خاص دارد و تقریبا منسوخ شده است.

2- فوکوس مرکزی: در این نوع سیستم فوکوس نیازی نیست هر دو دست را درگیر نمائید. قربیلکی در وسط دوربین نصب شده که با چرخش آن به طرفین عمل فوکوس انجام شده و جهت رفع دوبینی برای اشخاصی که یک چشمشان ضعیف تر است نیز با چرخش چشمی سمت راست فوکوس نهایی انجام میپذیرد این نوع فوکوس در نوع داخلی و بیرونی طراحی شده است در فوکوس داخلی ، عمل فوکوس با جابجایی لنزها در فضای داخلی دوربین انجام میگرید. بهترین نوع فوکوس نیز همین نوع میباشد. برند های معتبر از فوکوس مرکزی داخلی بهره میبرند. و در نوع فوکوس مرکزی بیرونی ، هنگام چرخاندن قربیلک عدسی های چشمی به بیرون و یا داخل حرکت میکنند.

راحتی چشم ( eyerelief ) : این پارامتر بیانگر فاصله ای است که چشمان ما میتواند از چشمی دوربین داشته باشد. بنحوی که کل میدان دید را به وضوح و آسانی مشاهده کنیم . این شاخص هرچه بیشتر باشد ، کار با دوربین راحتتر است . این مورد بخصوص برای افرادی که از عینک استفاده میکنند، اهمیت دارد. در حالت معمول فاصله میانگین چشمان انسان از قسمت داخلی لنز عینک حدود 12 تا 14 میلی متر است . علاوه بر این ضخامت عدسی عینک حدود 4 تا 6 میلی متر است . در این صورت برای چنین افرادی پارامتر eye relief حداقل باید 16 تا 20 میلی متر باشد. البته باید توجه داشت که افرادی که از عینک استفاده می کنند فقط در صورتی که چشمانشان آستیگمات است باید حتماً از عینک استفاده نمایند. در غیر اینصورت در هنگام رصد میتوانند از عینک استفاده نکنند و در عوض پیچ تنظیم فوکوس را تغییر دهند و برای چشمانشان تنظیم کنند. در صورتی که مجبور هستید از عینک استفاده کنید ، می توانید ، با گشودن لاستیک اطراف چشمی ( در اکثر دوربین ها این پوشش وجود دارد) میدان دید تصویر را بالا ببرید. اگر هم از عینک استفاده نمی کنید ، این پارامتر می تواند در راحتی کار موثر باشد . بطوری که احتیاج نیست چشمان خود را به چشمی دوربین بفشاریم . نکته مهم دیگر این است که با افزایش میدان دید ، شاخص eye relief کاهش می یابد.

اندود اپتیک ( optical coatings ) : اندود اجزای دوچشمی از قبیل عدسی شیئی ، چشمی و منشورها باعث کاهش میزان جذب و انعکاس نور در آنها شده و بیشتر نور دریافتی را از خود عبور میدهد. انعکاس نور در دوچشمی ها از جمله معایب این ابزار است . یک قطعه شیشه معمولی ، حدود 4 تا 5 درصد نور را باز می تاباند. با اندود چند لایه عدسی ها ، میتوان انعکاس نور را تا 50% یا حتی بیشترکاهش داد. این انعکاس ها باعث ایجاد تصاویری شبح گون شده ، علاوه برآن از کیفیت تصویر میکاهد.
در صورتی که یک سطح از شیشه را با لایه نازکی از Mgf2 بپوشانیم ، میزان انعکاس نور به 1.5 تا 2 % کاهش می یابد. اندود دو لایه ( multi-coatings ) می تواند میزان انعکاس نور را به 0.25 تا 0.5 درصد برساند که باعث بهبود کنتراست تصویر میشود.

 

بطور کلی ما چهار نوع اندود برای لنز ها و منشورها داریم که بدین شرح است :
1 ) اپتیک اندود شده ( coated optics ) ( c ) : در این نوع اندود یکی از سطوح یک یا چند لنز دوربین اندود میشوند.
2 ) اندود کامل (fully coated ) (FC ) : که در آن تمامی فضای بین لنزها اندود میشود.
3 ) اندود لایه ( multi coated ) ( MC ): که در آن یک یا چند سطح از یک یا چند لنز در دوربین ، از دو طرف اندود میشود. در این حالت ممکن است بعضی از لنزها اندود نشود و یا بعضی از لنزها فقط در یک جهت اندود شود.
4 ) اندود کامل دو لایه fully multi coated) FMC ): که تمام فضای بین لنزها از دو جهت اندود میشود.
بهترین نوع اندود نوع چهارم (FMC) است که البته از انواع دیگر گرانتر میباشد. برای مثال در دوربینی با 14 سطح شیشه میزان جذب نور ، در دوربین اندود شده از نوع "سی" 47% ، با اندود " اف سی" 17% ، اندود "ام سی" 11% و اندود " اف ام سی" 5% است . یعنی در اندود "اف ام سی" 95% نور از دوربین عبور میکند که ایده آل است و خیلی سخت بتوان از این حد فراتر رفت .
بطور کلی اندودهای به رنگ سبز و بنفش بهترین نوع اندود برای دوربین های دوچشمی است ، اندودهایی به رنگ زرد ، نارنجی و قرمز چندان مناسب نیستند و مقدار زیادی از نور ورودی را جذب می کنند با تمام این اوصاف نمیتوان درباره کیفیت اندود یک دوربین تنها بوسیله رنگ آن با اطمینان و قضاوت کرد.

منشور ( PRISM ) : برای آنکه تصویر نهایی در دوربین های دوچشمی همانند تلسکوپها وارونه جانبی یا معکوس نباشد. در داخل لوله های آنها از تعدادی منشور استفاده میشود. نحوه چینش و آرایش این منشورها در داخل دوربین به دو صورت میباشد: روش مستقیم ( Roof PRISM ) و روش زیگزاگی ( Porro prism ) یا کج بین.

روش مستقیم ( Roof prism ) : با استفاده از این روش ، دوربین های ساخته شده سبکتر و کوچکتر هستند و ساختار آنها پیچیده تر ساخت آنها دشوارتر و قیمتشان نسبت به مدل زیگزاگی بیشتر است . در ساخت این نوع دوربین ، کوچکترین بی دقتی ، کیفیت دوربین را بشدت کاهش میدهد. علاوه بر ایــن نور بیشتری جذب میکنند و تصویر کمی تیره و تارتر نسبت به مدل دیگر ارائه می دهد. کمپانی های بزرگ زاواروسکی ، میوپتا و ونگارد از این روش در ساخت دوربین استفاده می کنند. این نوع دوربین برای کسانی که دائم در حال فعالیت هستند و دوربین در تمام مدت می بایست بر گردنشان آویزان باشد ، همانند شکارچیان و سربازان – بدلیل سبکی و کوچکی – توصیه میشود و برای کار رصد نیز بسیار مناسب است.

روش زیگزاگی (Porro prism) : این نوع دوچشمی ها ، عموماً در دو نوع BK-7 و BAK-4 وجود دارند. تفاوت عمده این دو نوع در جنس منشور است. در نوع BK-7 از شیشه برسیلیکات و در نوع BAK-4 از باریم استفاده میشود. نوع BAK-4 از کیفیت تصویر و وضوح بالاتری نسبت به BK-7 بــــرخــوردار است. که بدون شک قیمت آن هم نسبت به BK-7 بالاتر است . اکثر برندهای معتبر همچون ونگارد و زاواروسکی درباره نوع منشور بکار رفته اطلاعات کاملی ارائه میدهند.

فاکتور تاریک روشنی ( Twilight Factor ) : ایــن پــارامتر معیاری برای بازده تصویر shar press و جزئیات مشخص شده در نمای تاریک روشن و با نور کم است. البته باید توجه داشت که این فاکتور تا حدودی در مقابل فاکتور توان عبور نور است. چون فاکتور توان گردآوری و عبور نور با معکوس مجذور قطر مردمک خروجی رابطه دارد و می دانیم که هرچه قطر شیء بیشتر شود ، قطر مردمک خروجی بیشتر شده ، فاکتور عبور نور کاهش می یابد. سپس با افزایش TF ، ممکن است که عامل مهمی مثل فاکتور عبور نور( Light transmission ) کاهش یابد.

توان تفکیک (Resolution) : این عامل ، فاکتوری است که میزان توانایی دوربین برای یافتن جـزئیات را به ما نشان میدهد. علاوه براین ، با افزایش این توانایی ، رنگهای تصویر وضوح و شدت بیشتری خواهند داشت . توان تفکیک با تغییر اندازه شیئی تغییر میکند. هرچه قطر شیئی بیشتر باشد، جزئیات بیشتری را شاهد خواهیم بود. واحد محاسبه توان تفکیک چشمان انسان در حدود 60 ثانیه قوس است. رابطه تئوری یافتن توان تفکیک دوربین از تقسیم عدد 116 بر قطر شیء برحسب میلیمتر بدست می آید. برای مثال : توان تفکیک دوربینی با قطر شیء 50mm حدوداً برابر 2.3 ثانیه قوس است 
باید توجه داشت که توان تفکیک محاسبه شده بصورت تئوری است . در حالیکه در عمل ، این مقدار میتواند با توجه به کیفیت اپتیک ، شرایط جوی و توان چشم افراد تغییر نماید.

 

دسته بندی دوربین ها:

بطور کلی دوربین های شکاری را از نظر اندازه میتوان به چهار دسته تقسیم کرد:
1- دوربین های کوچک : دوربین هایی هستند که قطر عدسی شیئی آنها کمتر از 51 میلیمتر است . مانند 30*8 ، 45*12 ، 50*7 و 50*15 .

2- دوربین های متوسط : آنهایی که قطر عدسی شیئی بین 51 تا 81 میلیمتر دارند. مانند 60*20 ، 70*15 و 80*20 .

3- دوربین های بزرگ : شامل ابزارهایی میشوند که قطر عدسی شیئی شان بین 81 تا 101 میلیمتر است . مانند دوربین 100*25 .

4- دوربین های بسیار بزرگ و با کاربری نظامی : دوربین های غول پیکری هستند که قطر عدسی شیئی شان بیش از 101 میلیمتر است . مانند 120*20 و 150*40  .

انواع دیگر دوربین ها 
1- دوربین هایی با بزرگنمایی متغیر :
در این سری از دوربین ها معمولاً در کنار چشمی راست ، یک اهرم تعبیه شده که با حرکت دادن آن چشمی دوربین به جلو عقب حرکت می کند و متعاقب آن بزرگنمایی زیاد و کم میشود. شاید چنین دوربینی برای امور نظامی و نیز شکار و دید در روز مناسب باشد. اما از آنجا که در ساختار آن چندین عدسی اضافه تعبیه شده تا این دوربین چنین قابلیتی پیدا کند و هر کدام از این عدسی ها می توانند ، مقـــداری نور جــذب و کنتراست تصویر را کاهش دهند،چنیــن دوربین هایی برای کاربری نجومی قابل توصیه بنظر نمیرسد . حتی در هنگام روز نیز تصویری که این دوربین ها ارائه می دهند قدری تیره و مبهم است . در حالیکه می دانیم در رصد آسمان به وضوح و شفافیت هر چه بیشتر نیازمندیم.
2- دوربین های مجهز به قطب نما:
نـــوع دیگری از دوربین های دوچشمی هستند که در داخل آنها قطب نما وجود دارد و به کمک آن میتــوان زاویـــه سمــت را از داخل چشمی مشاهده نمود. این قابلیت بخصوص می تواند گره گشای رصدگران هلال ماه باشد. به این صورت که با دانستن اختلاف سمت بین ماه و خورشید در لحظه غروب خورشید ، بسادگی میتوان محل هلال را در آسمان مشخص کرد. این چنین دوربین هایی از آنجا که برای کاربری نظامی طراحی میشوند ، اغلب کیفیت اپتیکی عالی و به همان نسبت قیمت بالایی دارند.
3- دوچشمی های تلسکوپی :
در حال حاضر یک دوربین از این خانواده در ایران وجود دارد که عدسی شیئی 100 میلیمتر و بزرگنمایی پایه 25 برابر دارد. در این دوربین ها همچون تلسکوپ میتوان با تعویض چشمی از بزرگنمایی های بالاتر استفاده کرد. چنین دوربین هایی علیـــرغم قیمت بالایشان کاربردهای فوق العاده ای دارند.

4- سایر دوربین هایی با کاربری خاص: همچون Imag – stabilized ، opera  ، مادون قرمز و ....

 

 

 

آیا دوربین دوچشمی برای رصد مناسب است؟

برتری دوربین های دوچشمی در برابر تلسکوپ ها:

1- حمل و نقل آسان : بدون شک یکی از مهمترین برتریهای دوچشمی نسبت به تلسکوپ ، وزن و حجم کمتر آن میباشد. شاید هر رصدگری در آغاز شیفته تلسکوپ های بزرگ آماتوری مثل 14 و 16 اینچ باشد که صرف نظر از قیمت زیاد این تلسکوپ ها ، نداشتن امکاناتی مانند : خودروی مناسب ، تعدادی خدمه جهت حمل تلسکوپ ، محل مناسب اسکان تلسکوپ و.... استفاده از چنین ابزاری را بسیار سخت و حتی غیرممکن میسازد.

 

2- بهره گیری از دوچشم : استفاده از دو چشم هنگام رصد با دو چشمی ها ، از مزایایی است کار را دلپذیرتر میکند. هنگام رصد با تلسکوپ ،استفاده از یک چشم باز و یک چشم بسته ، باعث خستگی زودرس رصدگر میگردد. علاوه برآن استفاده از دو چشم، توان تفکیک قدرت تشخیص رنگ و تضاد نوری تصویر را بهتر میکند. به جرات میتوان گفت ، توان رصد دوچشم حدود 40 تا 50 درصد بیشتر از یک چشم است . پس در مقایسه دوچشمی و تلسکوپی با همان قطر و بزرگنمایی ، در پشت دوچشمی میتوان جزئیات بیشتری را مشاهده نمود.( در تلسکوپها نیز به کمک جفت چشمی های موازی میتوان با دو چشم رصد کرد . اما این ابزار کارآمد ، نسبتاً پر هزینه هستند.)

 

3- کاربری ساده : طرز کار ساده دوچشمی ها نسبت به تلسکوپ ها ، برتری مهم دیگری است . برای استفاده از یک دوربین دوچشمی ، تنها کافیست فاصله بین لوله های دوربین را با خم و راست کردن لوله ها توسط لولا ، به اندازه فاصله میان چشمانمان تنظیم کنیم ( فاصله چشم افراد مختلف برحسب فرم ظاهری چهره متفاوت است ). سپس برای فوکوس تصویر ، ابتداء چشم راست را می بندیم و با پیچ فوکوس مرکزی دوربین ، تصویر را برای چشم چپمان فوکوس می کنیم . سپس چشم چپ را بسته و چشم راست را باز می کنیم و با چرخاندن چشمی راست ، تصویر را برای چشم راست واضح می کنیم . بجای بستن چشمها ، میتوان از درپوش دوربین استفاده نمود. بعد از این اگر تصویر هنوز کامل فوکوس نشده بود ، تنها با چرخاندن پیچ فوکوس مرکزی ، اقدام به بهبود کیفیت تصویر می کنیم . این تنظیمات بیش از 30 ثانیه وقت نمیگیرد. در حالیکه در تلسکوپها ، هم خط سازی تلسکوپ و در مواردی قطبی کردن آن زمان زیادی از ما خواهد گرفت .

 

4- میدان دید باز : میدان دید گسترده ، مزیتی است که باعث میشود اجرام مورد نظر را سریعتر از میان انبوه ستارگان پیدا کنیم . این مزیت ، بخصوص برای رصدگران تازه کار که مهمترین مشکلشان ، گم شدن در میان ستارگان بیشمار است ، اهمیت دارد. بطور کلی پرش و پیمایش بین ستارگان ، با دوچشمی ها بسیار ساده تر از تلسکوپها است.

 

5- نماهای دیدنی : اجرام با گستردگی ظاهری زیاد ، مانند خوشه پروین ، خوشه کندوی عسل ، سحابی جبار ، کهکشان آندرومدا ، نواحی پرستاره راه شیری درصورت فلکی دجاجه و ... هیچگاه از پشت تلسکوپ ، نمایی به زیبایی دو چشمی ها ندارند. چون گستردگی زیاد این اجرام باعث میشود که تلسکوپ با بزرگنمایی بالا نتواند تمامی جرم مورد نظر را پوشش دهد.

 

6- تصویر مستقیم : مستقیم و غیروارونه بودن تصویر ، فاکتور مهمی است که بخصوص برای رصدگران تازه کار اهمیت بسیاری دارد. تصویر در تلسکوپها ، بسته به نوع چپقی ممکن است وارونه ، معکوس و یا وارونه جانبی شود. که این مسئله باعث سردرگمی و دلزدگی منجم تازه کار میشود و ممکن است خیلی زود علاقه خود را به نجوم از دست بدهد. البته رصدگر اگر با حوصله باشد ، پس از مدتی به این روش کار عادت خواهد کرد و این مشکل برای او چندان محسوس نیست.

 

7- شفافیت تصاویر : شفافیت فوق العاده تصاویر در دوچشمی ها ، از دیگر ویژگیهای مهم این ابزار است . چرا که این ابزار در درجه اول برای دید در روز و مشاهده اجرام روی زمین طراحی شده اند و در هنگام کار با آنها می بایست تمامی جزئیات ،قابل تشخیص باشد. البته بزرگنمایی کمتر دو چشمی ها نسبت به تلسکوپها ، در بهبود کیفیت تصویر بی تاثیر نیست . همین شفافیت بالا باعث بوجودآمدن تصاویری رویایی و دیدنی از برخی اجرام آسمان میشود. تصاویری که ممکن است ، رصدگر نتواند باور کند که توسط دوربینی نسبتاً کوچک شاهد آن است.

 

8- نصب سریع : نـصب ســریع دوربیــن هـــای دوچشمی ، بخصوص هنگامی که زمان عامل تعیین کننده ای است ، مزیت مهم دیگر دوچشمی ها میباشد. فرض کنید که یک مقارنه معمولی را می خواهید از پنجره منزل مشاهده نمایید و اجرام مورد نظر شما در حال غروب هستند و یا فرض کنید که قصد شکار هلال صبحگاهی و یا شامگاهی را دارید و از نظر زمانی در محل رصد دید، حاضر شده اید و بزودی یا هلال ارتفاعش کم شده و غروب میکند و یا آسمان در حال روشن شدن است و لحظه به لحظه اوضاع رصد بدتر میشود.حال اگر ابزار شما یک دوچشمی باشد ، خیلی جای نگرانی نیست . چون فقط کافیست که دوربین را از کیف خود خارج کرده ، تنظیم نموده و بر روی سه پایه نصب کنید. این کار بدون شک کمتر از دو دقیقه بطول می انجامد . حتی استقرار دوربین غول پیکری مانند 150*40 بیش از پنج دقیقه وقت ما را نخواهد گرفت . اما اگر ابزار رصدی شما یک تلسکوپ باشد ، در چنین وضعیتی ، باید از ادامه رصد منصرف شوید . چرا که نصب و هم خط سازی و در مواردی قطبی نمودن تلسکوپ ممکن است بیش از نیم ساعت وقت بگیرد . البته هرچه تلسکوپ بزرگتر باشد ، این زمان هم افزایش می یابد.مزایای دوچشمی ها نسبت به تلسکوپ باعث شده که هم اکنون دوربین های دوچشمی ، ابزار اصلی شکارچیان هلال های جوان و پیر ، چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان باشند. در واقع بجز در هنگام رصد هلالهای بسیار بحرانی و با فاز کمتر از 5% ، استفاده از تلسکوپ هیچگاه الزامی ندارد و رصدگر هلال هیچگاه ، استفاده از تلسکوپ را نسبت به دوچشمی ارجح نمی داند.

 

9- ارزانی نسبی : ارزانتر بودن اکثر انواع دوربین های دوچشمی نسبت به تلسکوپها ، آخرین مزیتی است که میتوان اشاره کرد. قیمت دوربین های نسبتاٌ بزرگ دوچشمی ، برابر قیمت برخی از تلسکوپهای کوچک است.

 

کاستی هایی را هم میتوان برای دوچشمی ها برشمرد، که عبارتند از :

 

1 – تعویض چشمی : عدم امکان تعویض چشمی در اغلب دوربین های دوچشمی ، مشکل بزرگی است . چرا که بعضی مواقع لازم است تا برای بررسی جزئیات بیشتر یک جرم ، از بزرگنمایی بالاتر استفاده کنیم . مثلاً برای رصد دقیقتر حلقه های زحل و یا کمربندیهای گازی مشتری و تفکیک ستاره های داخلی یک خوشه کروی ، باید بزرگنمایی را بالا ببریم . برای رصد چنین عوارضی در هنگام کار با دوچشمی ها ، دست ما بسته است و همیشه مجبوریم که شاهد یک منظره ثابت از جرمی خاص باشیم . اما اگر از تلسکوپ استفاده کنیم ، کافیست که چشــمی بــا بــزرگنمایی بالاتر را جایگزین چشمـــی فعـــلـی خود کنیم . البته برخی از انـــواع دو چشمی ها همانند نمونه 100*25 که در ایران موجود است،قابلیت تعویض چشمی تا بزرگنمایی 40 برابر را نیز دارد. اما باز هم این قابلیت محدود است و ما برای رصد به تنوع بیشتر بزرگنمایی احتیاج داریم . بنابراین برای رصدهای حرفه ای و هدفمند ، بخصوص رصد سیارات و بسیاری از اجرام اعماق آسمان ، باید به سراغ تلسکوپ رفت.
2 – عکاسی :  نداشتن امکان عکاسی به روشهای گوناگون ، توسط دوربین دوچشمی یکی دیگر از مشکلات این ابزار است . می دانیم که با تلسکوپ میتوان به روشهای مختلفی چون ofocal ، primfocus ، piggyback و ... عکاسی کرد. اما با دوربین دوچشمی ، عکاسی فقط به روش ofocal از ماه و هاله آن امکان پذیر است و عکاسی از سیارات ، اغلب نتیجه خوبی نمیدهد. بنابراین باید گفت که برای عکاسی از اجرام مورد نظر می بایست به سراغ تلسکوپ برویم .

 

3 – هم خطی : هم خطی دولوله دوربین دوچشمی بزرگ بسادگی قابل به هم خوردن است و تعمیر آن نیز مشکل میباشد. کافی است که یکبار دوربین شما از دستتان بیفتد. کوچکترین آسیب به بدنه باعث میشود که موقعیت لوله های دوچشمی نسبت به هم همگرا ، واگرا و یا بالا و پایین شوند که باعث میشود ، نتوانیم از دو لوله برای رصد استفاده کنیم . چون به ما تصویر دوتایی میدهد و تصویر دو لــولـــه بـــر هـم منطبــق نیست . در این شرایط کار تعمیر بسیار مشکل است و می بایست از روشهای ابتکاری استفاده نماییم که در این حالت،هم خطی بشکل اول برنمیگردد. بنابراین در نگهداری و حمل و نقل دوچشمی ها باید بسیار دقت کرد.

 

4 - موتور ردیاب : عدم امکان استفاده از موتور ردیاب باعث میشود که در رصدهای طولانی یک جرم ، مجبور باشیم بطور متوالی موقعیت جرم را در میدان دید کنترل کنیم و همیشه در تلاش باشیم که جرم مورد نظر را در مرکز میدان دید حفظ کنیم .علت این امر از نوع سمت و ارتفاعی بودن پایه ای است که دوربین بر آن مستقر میشود. شاید این مشکل در دوربین های کـــوچــک ، به چشم نیاید ولی هنگامی که از دوربین غول پیکری مانند 150*40 استفـــاده می کنیم و میدان دید ما فقط 5/1 درجه است و بخصوص هنگامی که می خواهیم هلال بسیار باریک ماه را به دام بیاندازیم ، دائم می بایست در این فکر باشیم که جرم مورد نظر از میدان دید خارج نشود در چنین مواردی ، استفاده از سیستم Goto در تلسکوپهای حرفه ای بسیار با اهمیت است . چرا که اگر اطمینان از تنظیم دقیق تلسکوپ داشته باشیم ، دیگر نگران گم کردن جرم مورد نظر نخواهیم بود و با آرامش و دقت بیشتری کار رصد را دنبال خواهیم کرد.

 

5 - قیمت بالا : مشکل بزرگ دیگر قیمت بسیار زیاد دوربین های با عدسی شیئی بزرگ است . چرا که نحوه افزایش قیمت دوربین های دوچشمی ، متناسب با نحوه افزایش قطر عدسی و توان آنها نیست . این مشکل به هزینه بالای تهیه عدسی های بزرگ مربوط میشود که در مورد تلسکوپهای شکستی هم صادق است. در واقع افزایش قطر عدسی دوربینها بصورت تصاعدی در افزایش قیمت آنها موثر خواهد بود.

 

6 – محدودیت ساخت : محدودیت ساخت نمونه های بزرگ دوچشمی ، مشکل دیگری است که با آن سروکار داریم . بزرگترین دوربین دوچشمی که در حال حاضر در ایران به آن دسترسی داریم ، 150*40 است که قطر شیئی آن 15 سانتی متر است . ساخت دوربین های بزرگتر از این اندازه با خطای رنگی زیاد و قیمت سرسام آور همراه خواهد بود که در عمل توجیه اقتصادی نخواهد داشت . در حالیکه میتوان از آینه یک تکه ای حتی تا قطر 4 متر نیز در ساخت تلسکوپ استفاده کرد که البته امروزه با بهره گیری تکنیک های دیگر ، ساخت تلسکوپهایی با قطر آینه بیشتر هم ممکن شده است .

 

[align=justify][size=small][font=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][size=large][font=tahoma, arial, helvetica, sans-serif]7- 
استقرار بر سه پایه : دشواری نصب بعضی از نمونه های دوچشمی بر سه پایه ، آخرین موردی است که به آن اشاره می کنیم . اگرچه در حال حاضر اغلب دوربین های دوچشمی قابلیت نصب بر سه پایه را از طریق قطعه اتصال موسوم به L دارند. اما در برخی دوربین ها این امکان وجود ندارد و برای استقرار آنها می بایست از شیوه های ابتکاری بهره جست.

ژیوتکنیک

توجه:

- نقل مطالب سایت فقط با ذکر منبع مجاز میباشد

[bahram-azad]

برخی از دوربینها دارای خطوط فاصله سنج و زاویه یاب هستن.من مطلب زیر رو از کاتالوگ دوربین بایغیش روسی ترجمه کردم.امیدوارم که ترجمه تونسته باشه مطلب رو برسونه و برای دوستان مفید باشه.
برای محاسبه فاصله جسم مشاهده شده در دوربینهایی که دارای خطوط رتیکال عمودی و افقی هستندبه روش زیر عمل میکنیم.
در دوربین خود پایینترین قسمت جسم را با پایینترین خط رتیکال عمودی منطبق میکنیم و با بالاترین نقطه جسم اطلاعات فاصله را قرائت میکنیم.رتیکال عمودی دارای دو خط اشل عمودی هست که بر حسب واحد متر مدرج شده اند.خط سمت چپ برای محاسبه جسمی با ارتفاع حداکثر 6 متر (مانند یک ساختمان یک طبقه،تیر برق یا تلگراف و مانند آنها) کاربرد دارد.اگر جسمی که در نظر گرفته اید ارتفاع بیشتری از 6 متر داشته باشد،آنرا به واحدهایی برابر با 2 یا 3 بخش تقسیم کنید.مثلا تپه ای به ارتفاع 18 متر را میتوانید به 3 واحد 6 متری تقسیم کرده و قرائت را انجام دهید.خط سمت راست برای محاسبه فاصله اجسام کوچکتر که تقریبا با قد یک انسان متوسط القامت (حدود 75/1 متر) برابر هستند استفاده میشود.به این منظور به تناسب میزان اشل خط رتیکال را افزایش یا کاهش دهید.
دوربین یک شاخص زاویه سنج (رتیکال) افقی دارد.تصویر جسم را با بر یکی از خطوط این شاخص منطبق کنید و اندازه آنرا با شمارش هر یک از خطوط تقسیم شاخص محاسبه کنید.خطوط کوچک در این شاخص برابر با 5 واحد (یعنی 18 دقیقه) و خطوط بزرگ برابر با 10 واحد (یعنی 36 دقیقه) هستند.
حالا فاصله جسم را از رابطه زیر میتوانید محاسبه کنید:
D=1000*L/a
در این رابطه L اندازه جسم (قرائت شده بوسیله رتیکال عمودی) و a زاویه قرائت شده از واحدهای رتیکال افقی میباشند.D فاصله جسم از شما میباشد.
مثال:
متوسط قد یک انسان همانطور که گقته شد 75/1 متر است.اگر جسم مشاهده شده (در این مثال انسان) در چشمی دوربین روی رتیکال افقی 20 واحد شمارش شده باشد،فاصله برابر خواهد بود با:
D=(1.75/20)1000=87.5 m

توجه:

- نقل مطالب سایت فقط با ذکر منبع مجاز میباشد

[Gunholder]

توان تفکیک (RESOLUTION) :

این عامل فاکتوری است که میزان توانایی دوربین برای یافتن جزییات را به ما نشان می دهد.علاوه بر این با افزایش این توانایی رنگهای تصویر وضوح وشدت بیشتری خواهند داشت.
توان تفکیک با تغییراندازه شیی تغییرمی کند . هرچه قطرشیی بیشتر باشدجزییات بیشتری راخواهیم دید.واحدبیان توان تفکیک ثانیه قوسی است.هرچه این مقدارکمترباشدتوان تفکیک بالاتراست.توان تفکیک چشمان انسان درحدودیک دقیقه قوسی است.رابطه تئوری یافتن توان تفکیک دوربین از تقسیم عدد 116 بر قطر شیی بدست می آید.برای مثال توان تفکیک دوربینی با قطر شیی50 میلیمتر حدود 2.3 ثانیه قوسی است.گفتنی است این مقدار تئوری است در حالیکه در عمل این مقدار می تواند با توجه به کیفیت اپتیک شرایط جوی وتوان چشم افراد تغییر نماید.

سیستم فوکوس

1- فوکوس هر چشمی بصورت مجزا و مستقل :

در این حالت برای تنظیم فوکوس بایستی هر دو دست درگیر تنظیم چشمی ها شوند. این نوع فوکوس کاربردهای خاص دارد و تقریبا منسوخ شده است.

2- فوکوس مرکزی :

در این نوع فوکوس نیازی نیست هر دو دست را درگیر نمایید. قربیلکی در وسط دوربین نصب شده که باچرخش آن به طرفین عمل فوکوس انجام شده و جهت رفع دوبینی برای اشخاصی که یک چشمشان ضعیف تر است نیز باچرخش چشمی سمت راست فوکوس نهایی انجام می پذیرد. این نوع فوکوس در نوع داخلی و بیرونی طراحی شده است. در فوکوس داخلی، عمل فوکوس با جابجایی لنزها در فضای داخلی دوربین انجام می گیرد که بهترین نوع فوکوس نیز همین نوع می باشد. برندهای معتبر نیز از فوکوس داخلی استفاده می کنند اما در مدل فوکوس بیرونی ، هنگام چرخاندن قربیلک، عدسی های چشمی به بیرون و یا داخل حرکت می کنند.

•بطور کلی دوربین های شکاری را از نظر اندازه می توان به چهاردسته تقسیم کرد:

1- دوربین های کوچک: دوربین هایی که قطر عدسی شیئی آنها کمتر از 51 میلیمتر دارند. مانند 8×30 ، 12×45 ، 7×50

2- دوربین های متوسط: دوربین هایی که قطر عدسی شیئی بین 51 تا 81 میلیمتر دارند. مانند20×60 ، 15×70

3- دوربین های بزرگ: شامل دوربین هایی می شوند که قطر عدسی شیئی آنها بین 81 تا 101 میلیمتر است. مانند 25×100

4- دوربین های بسیار بزرگ با کاربری نظامی و رصد اجرام اسمانی: دوربین های غول پیکری هستند که قطر عدسی شیئی آنها بیش از 101 میلیمتر است. مانند 20×120 ، 40×150

توجه:

- نقل مطالب سایت فقط با ذکر منبع مجاز میباشد