۱۳۹۴/۱۲/۱۱، ۰۹:۳۲ ق.ظ
درود
مقاله زیر حاوی مطالب مفیدیه امیدوارم که بدردتون بخوره،
تهیه آتش به روش اصطکاکی
آتش افروزي بوسيله روش اصطكاكي ، در نظر غالب افراد ، روشي منسوخ شده بشمار مي رود.
طبيعتمردان ، كوهنوردان و بطور كلي افرادي كه به نوعي با محيطهاي دور از شهر سر و كار دارند، امروزه از كبريت و فندكهاي گوناگوني استفاده مي كنند كه اغلب آنها نيز ضد آب و ضد باد مي باشند.
اين افراد همچنين از اجاقهاي كوچك و سبك وزني كه خاص اينگونه فعاليتها طراحي و ساخته شده اند استفاده مي كنند كه كليه نيازهاي آنان به آتش را ( به غير از مواقعي خاص و اضطراري كه استفاده از آنها نا ممكن مي گردد) برطرف مي سازد.
امروزه بسياري از نهادها و گروههاي مختلفي كه به نوعي با طبيعت در ارتباط نزديك هستند،روش LEAVE NO TRACE را به اجرا مي گذارند.
اين همان چيزي است كه در كشور ما نيز در تمامي دوره هاي آموزشي فدراسيون كوهنوردي ، آموزش داده مي شود :
" اگر شما قادر بوده ايد زباله اي را بر پشت خود حمل كرده و به طبيعت ببريد، پس آنقدر هم توان داريد كه آن را با خود باز گردانيد.
ويا :
محل استقرار خود در طبيعت را طوري ترك نماييد كه وقتي پس از چند روز به آن نقطه نظر افكنده شد، مشكل بتوان گفت كه شخص يا اشخاصي در آن نقطه مستقر بوده اند."
اين همان چيزي است كه از آن بعنوان سياست " كمترين اثرگذاري بر محيطهاي طبيعي" ياد مي گردد.
اين روشها و سياستها ، اگر نهادينه شوند، با جلوگيري از آتش افروزيهاي بي موردو غير لازم در طبيعت ، كمك واقعا بزرگي به حفظ آنچه كه از منابع طبيعي ارزشمند ما باقي مانده است مي كنند.
با توجه به مقدمه فوق ، آيا به نظر شما، در زندگي مدرن امروزي، هنوز هم جايي براي روشهاي آتش افروزي كهنه و قديمي وجود دارد يا خير؟
اگر تا انتهاي اين مقاله را دنبال نماييد، شايد شما هم به اين نتيجه برسيد كه اين مهارت فراموش شده ،خيلي ارزشمند تر از آن چيزيست كه اغلب مردم تصور مي نمايند.
آتش يكي از پنج نياز فيزيكي اوليه در مهارتهاي زنده ماندن (Survival) مي باشد. ما هر روزه از آن استفاده مي كنيم.اما اغلب آن را آتش نميدانيم! چرا كه شكل ظاهري آن تغيير يافته است. ابزارهايي چون: مايكروفر ، اجاق برقي ، كوره هاي الكتريكي ، لامپهاي روشنايي و..... همگي آتش تغيير شكل يافته هستند.
همانند چهار نياز فيزيكي ديگر (هوا، سرپناه، آب و غذا)، معمولا به آن هم توجه چنداني نمي شود! چرا كه هرگاه اراده نماييم، تنها با چرخانيدن يك كليد و يا روشن نمودن يك فندك، در اختيار ماست.
اگر ما قادر بوديم تا به زماني نه چندان دور در گذشته برگرديم، درمي يافتيم ديد عموم نسبت به آتش با آنچه كه امروزه موجود مي باشد ، تفاوتي اساسي داشته است. كمتر از يك قرن پيش ، شومينه ها ، اجاقها و بخاريهاي هيزمي و يا ذغالي ، تنها وسايل گرمايشي اغلب ساختمانها، منازل و محلهاي كاري بودند. اما حتي همان موقع هم براي افروختن آتش در اين وسايل از كبريت استفاده مي شد.
اگر باز هم كمي به عقب تر باز گرديم، يعني زماني كه هنوز استفاده از كبريت عموميت نيافته بود ( حدود سال 1827 ميلادي) ، مي بينيم كه هنر آتش افروزي به روش استفاده از كشيدن فلز بر روي سنگ چخماق عموميت داشت. پيش از آن نيز آتش بوسيله جرقه هاي حاصل از اصابت دو تكه سنگ چخماق به يكديگر افروخته ميشد.
اگر اين سفر به اعماق تاريخ را ادامه دهيم ، درمي يابيم ابتدايي ترين آتش هايي كه توسط انسان افروخته مي شد، بوسيله روشهاي اصطكاكي بودند.
تا زماني كه كبريت اختراع گرديد، اغلب انسانها دانش و مهارت افروختن آتش را دارا بودند. اما امروزه به لطف پيشرفتهاي تكنولوژيكي!!! شايد تنها تعداد معدودي را بيابيدكه هنوز هم قادرند به روشهاي قديمي و فراموش شده در اعماق تاريخ، آتش بيافروزند.
مهم نيست كه شما در سفرهاي خود به مناطق بكر و دور از زندگي ماشيني امروزي، چه لوازم و تجهيزاتي را با خود حمل مي كنيد، بلكه آن چيزي كه حائز اهميت است ، اينست كه شما هميشه آمادگي اين را داشته باشيد كه اين تجهيزات را به هر دليلي از دست بدهيد و يا اينكه آنها بدلايل مختلف كارايي خود را از دست بدهند!!
در اين صورت ، داشتن دانش و مهارت لازم، در تامين نيازهاي اوليه از مواد موجود در محيط ، به يك ضرورت و نياز غير قابل انكار تبديل مي گردد.
از آنجايي كه آتش به عنوان يكي از مهمترين اين نيازها مي باشد، لازم است كه هر طبيعت مردي چگونگي افروختن آن را بخصوص در شرايط اضطراري بداند .
شناختن مواد قابل اشتعال و خواص هر يك از آنها ، دانستن تكنيكها و كسب مهارت در افروختن آتش بوسيله روشهاي اصطكاكي ، شانس نجات را حتي براي افرادي كه در روشن نمودن آتش بوسيله روشهاي مدرن مهارت دارندبه طور قابل ملاحظه اي افزايش مي دهد.
بعنوان يك فرد تازه كار ، بهتر است كه آتش افروزي بوسيله اصطكاك را در ابتدا فرا گيريم. چرا كه آتش افروزي توسط اجداد ما نيز با همبن روش شروع گرديده است.
اين مهارت فراموش شده ،يك روي ديگر نيز دارد:
آتش افروزي بدين وسيله، ما را به گذشته اي( به غير از 2 قرن اخير) پيوند مي دهد كه در آن طعم زندگي غير ماشيني را مي توانيم چشيده و احساس اجداد خود را لمس نماييم.
احساساتي چون : موفقيت ، هيجان ، رضايت از كار و غرور ، احساساتي هستند كه پس از موفقيت در افروختن آتش به اين روش نصيبمان مي گردد.
اولين باري كه به اين روش ،ذغال سرخ تهيه كرده و اين ذغال را به زير هيمه و توده اي آتش گير خشك منتقل نموده و با دميدن به آن صاحب يك آتش زيبا شديد، به عنوان يكي از بياد ماندني ترين روزهاي زندگي در طبيعت خود هيچگاه فراموش نخواهيد كرد.
همچنين در خواهيد يافت كه هيجان آتش افروزي به اين روش ، هيچگاه نقصان نيافته و هر بار همانند بار اول اين حس در شما بوجود خواهد آمد.
. كمان يا Bow
. سرپپيچ يا كاسه انتهايي يا Socket
. تخته اجاق يا تخته ذغال ساز زيرين يا Hearth Board
. چوب دستك يا Spindle
موادي كه براي تخته اجاق و چوب دستك استفاده مي شوند، اهميتي ويژه دارند.در شرايط ايده آل، هردوي آنها بايد از يك جنس چوب باشند.
در شرايطي كه اين امر ميسر نباشد،حد اقل، هردو قطعه بايد داراي سختي يكسان باشند تا در اثر سايش، يكي از آنها زود تر از ديگري و قبل از اينكه ذغال قابل اشتعال بوجود آيد، از بين نرود.
چوبي كه براي اينكار در نظر مي گيريم ، نبايد حاوي رزين باشد. ( بعبارت ديگر، چوب سوزني برگان مناسب اين كار نيست). همچنين داراي قابليت ايجاد خاك چوب نرم و صاف و يكدست باشد.
چوبهاي سبك ( مانند صنوبر) ، در مقايسه با چوبهاي سنگين ( مثل بلوط) ، به انرژي و زمان خيلي كمتري براي تهيه ذغال احتياج دارند.
در هر صورت از هر چوبي استفاده مي كنيم، بايد توجه نمود كه مهم ترين خاصيتي كه براي مجموعه تخته ذغال ساز و دستك مورد نظر است، توليد خاكه چوب نرم و يكدست و آنهم به مقدار زياد است.
بايد توجه داشت ، تهيه ذغال از چوبهايي كه توليد خاكه چوب دانه متوسط و دانه دانه (Gritty) مي كنند ، امكان پذير است . منتها نياز به صرف مقادير بسيار زيادتري انرژي و همچنين ورزيدگي در اين نوع آتش افروزي دارد.
انتخاب نوع ماده اوليه (چوب) بستگي به فراواني و در دسترس بودن آن در منطقه زيست شما دارد.
مواد اوليه بايد كاملا خشك ، ولي پوسيده نباشند.گونه هاي مختلف سرو انتخاب مناسبي به شمار مي روند.
سرپيچ يا سوكت (Socket) براي نگه داشتن دستك در حين چرخش استفاده مي شود.
از جنس تخته ذغال و دستك هم ميتواند باشد. ولي اگر براي ساخت آن از چوبهاي نسبتا سنگين تر و محكم تر استفاده شود، دوام آن بسيار بيشتر شده و كمتر ايجاد اشكال مي نمايد.
براي ساخت كمان ، كه براي چرخانيدن دستك به كار مي رود ، مي توان از هر نوع چوبي كه سفت و غير قابل انعطاف بوده و داراي قوص طبيعي مي باشد استفاده نمود. براي ساخت زه يا چله كمان فوق، مي توان از روده تابيده، تسمه اي از جنس چرم يا پوست دباغي نشده ، و يا هر نوع بند محكم و با دوام ديگري استفاده نمود.
ساخت تخته اجاق و دستك
چوب مناسبي طبق آنچه در خطوط بالا ذكر شد ببيابيد. تخته اجاق بايد داراي سطحي صاف بوده و بشكل مستطيل و به ابعاد 18تا 25 سانتيمتر طول، 5تا8 سانتيمتر عرض و 1.5 تا2 سانتيمتر ضخامت باشد.
شكل اوليه چوب ممكن است به شكل يك شاخه يا تنه گرد باشد. در اين صورت نياز داريد كه آن را در جهت طولي به دو نيمه كنيد. آنگاه قسمت گرد يكي از تكه ها را نيز توسط سنگ يا چاقو يا هر وسيله ممكن ديگر، صاف نماييد.
از تكه باقي مانده مي توان يك تحته اجاق ديگر و يا يك سوكت تهيه نمود.
قبل از تكميل تخته اجاق لازم است چوبدستك را بسازيم. بهترين انتخاب براي تهيه دستك، عبارتست از شاخه اي خشك ، صاف و بدون انهناء بطول تقريبي15 تا 20 سانتيمتر با سطح مقطع دايره شكل به قطر تقريبي 0.5 تا 1.5 سانتيمتر.
توجه داشته باشيد كه اگر قطر دستك خيلي كم باشد ، خيلي احتمال دارد كه دستك ،تخته اجاق را همانند مته سوراخ نمايد ! بدون اينكه ذغال قابل اشتعال و مناسب آتش افروزي درست كند.
از طرف ديگر اگر چوب دستك داراي قطري زياد تر از آنچه باشد كه ذكر شد، هنگام چرخانيدن آن دچار مشكل شده و بايد انرژي خيلي بيشتري را صرف چرخانيدن دستك نماييم.
جنس آن مي تواند ازشاخه و يا تنه هر نوع گياه با ساقه چوبي كه داراي مغز قطوربوده و تحمل فشار ناشي از چرخش توسط كمان را دارا مي باشد ، باشد .
وقتي كار ساخت چوبدستك انجام شد، آن را بصورت عمودي ،روي تخته اجاق و به فاصله تقريبي نيم سانتيمتر از لبه قرار مي دهيم. سپس ، توسط نوك كارد يا چاقو دور قسمتي را كه دستك قرار گرفته نقطه چين نموده يا خط مي اندازيم.اين خط پيرامون تقريبي دستك مي باشد كه رو ي تخته نقش انداخته.
با استفاده از يك كارد، لايه هايي از چوب قسمت داخلي اين دايره را خالي مي نماييم تا يك حفره كاسه اي شكل بدست آيد.
اين حفره باعث جلوگيري از لغزش و در رفتن نوك دستك از روي تخته اجاق در اولين استفاده مي گردد.
ساخت سوكت (Socket) :
سوكت بعنوان تكيه گاه براي قسمت بالايي دستك و براي نگه داشتن آن در جاي خود استفاده مي شود. سوكت توسط دست چپ گرفته شده و فشاري كه كف دست روي آن وارد مي سازد، باعث مي شود انتهاي ديگر دستك روي تخته بسان مته عمل نموده و توليد اصطكاك نمايد.
اندازه آن بايدآنقدر بزرگ باشد كه به هنگام وارد كردن فشار روي آن، احساس ناراحتي نكنيد. همچنين دقت نماييد كه فاقد لبه هاي تيز باشد.
صرفنظر از اندازه و قطر چوبدستك،قطر قسمت انتهايي آن كه در سوكت قرار ميگيرد،نبايد از حدود 5 تا 7 ميليمتر فراتر رود.
قسمت انتهايي چوبدستك بايد آنقدر تراشيده شود تا به قطر مورد نياز و ذكر شده برسد .
مرحله بعدي دقيقا همانند كاريست كه روي تخته اجاق انجام داديم. يعني قراردادن ته چوبدستك روي قسمت صاف سوكت بصورت عمودي و حك نمودن نقطه چين دور آن و در نهايت خالي نمودن كاسه داخل آن. تنها، نكته بسيار مهم در اينجا اينست كه حتما حفره اي كه ايجاد مي كنيم بايد در مركز سوكت قرار گيرد تا در موقع وارد نمودن فشار، تعادل آن حفظ شود.
همچنين توجه نماييد كه كاسه ايجاد شده بايد گود تر از كاسه ايجاد شده بر روي تخته اجاق باشد. زيرا با انجام اين كار ، دستك كاملا در داخل سوراخ ايجاد شده ،جا افتاده و به راحتي چرخيده و به خارج از سوكت ليز نميخورد.
ساخت كمان :
براي ساخت كمان ، ابتدا يك شاخه محكم به بلندي تقريبي 45 تا 75 سانتيمتر و قطر1.5 يا بيشتر كه داراي قوص طبيعي باشد بيابيد. سپس با ايجاد كردن يك شكاف در يك انتهاي آن،
روده تابيده، تسمه اي از جنس چرم يا پوست دباغي نشده ، و يا هر نوع بند محكم و با دوام ديگري را كه در اختيار داريم،( مطابق شكل 2 ) در اين شكاف قرار داده و بوسيله يك نخ يا طنابچه نازكتركه دور آن ميپيچانيم و گره مي زنيم، آن را در جاي خود محكم مي نماييم. در صورتي كه نخ محكم در دسترس نباشد، از طريق گره زدن زه در اين انتها ،زه را مهكم مي كنيم.
انتهاي ديگر زه را(مطابق شكل3) چندين دور روي كمان ميپيچانيم و مطابق شكل يك گره بولينBowline) (روي آن مي زنيم.
اين گره ، اين امكان را به شما خواهد داد كه بلندي و كوتاهي زه كمان را براحتي تنظيم نماييد.در نتيجه تعداد دورهايي كه زه دور چوبدستك ميپيچد ،قابل تنظيم خواهد بود.
خاصيت ديگر اين گره ، امكان كوتاه نمودن كش آمدگي زه در اثر گرماي حاصل از كار مي باشد.
يكي از مهمترين و اولين نكاتي كه بايد به آن توجه نمود اين است كه انتهاي دستك در حين چرخش در سوكت ، كمترين اصطكاك ممكنه را توليد نمايد. براي دستيابي به اين هدف، از يك روانكار يا روغن سبك در انتهاي دستك و داخل سوكت استفاده نماييد. شايد اين سئوال پيش آيد كه در شرايط اضطراري، روغن روانكار چگونه تهيه كنيم؟ جواب خيلي ساده است! منبع اين روغن خود شما هستيد! چربي روي صورت و همچنين چربي روي موهاي سر،بسيار خوب در اين ضمينه عمل مي كنند. همچنين صمغ سفت نشده كاج نيز انتخاب نسبتا خوبي به شمار مي آيد.
براي شروع،تخته ذغال ساز را در جاي صافي روي زمين قرار دهيد. كف پاي چپ خود را محكم روي انتهاي آن قرار داده و روي زانوي راست خود زانو بزنيد تا روي تخته مسلط شويد. سپس، زه كمان را 3 تا 4 بار دور قسمت مياني دستك بچرخانيد.افزايش تعداد دورهاي زه روي دستك ، باعث پخش شدن بهتر فشار روي بخش بيشتري از طول دستك مي گردد.( اهميت اين موضوع زماني رخ مي نماياند كه دستك شما از جنس خوبي نبوده و در اثر فشار وارده بشكند! انجام اين كار باعث پيش گيري از شكستن دستك مي شود.)
سپس انتهايي متحرك زه را آن قدر كشيده و محكم كنيد كه حس نماييد چوبدستك مي خواهد چرخيده و از دست شما خارج شود. و گره بولين را محكم مي نماييم.
حال، نوك دستك را روي تخته ذغال قرار داده و انتهاي آن را نيز داخل كاسه سوكت نماييد.( جهت انجام صحيح اين عمل ،شكل 4 را به دقت مطالعه نماييد)
براي چرخانيدن دستك، ابتدا با يك حركت نرم، آهسته و يكنواخت شروع نماييد. سپس همزمان با فزايش سرعت حركت كمان و دستك ، فشاري سبك تا متوسط را نيز روي سوكت اعمال مي نماييم.
پس از مدت كوتاهي ، خاكه ذغال و احتمالا مقداري دود توليد خواهد شد.
در اينجا هدف ، حفر يك سوراخ كاسه اي شكل بر روي تخته ذغال ساز مي باشد. با اين ديد ، كه دستك نبايد نه از داخل سوكت و نه از روي تخته به بيرون بپرد.
چرخانيدن دستك را تا جايي ادامه دهيد كه اثر كاملا واضح و عميقي روي تخته باقي گذارد.( اما نه به آن مقداري كه واقعا تخته را سوراخ نمايد!)
ايجاد شكاف :
آخرين قدم در راستاي آماده سازي وسايل آتش افروزي به اين روش، بريدن و ايجاد يك شكاف در لبه كناري سوراخ حفر شده بر روي تخته ميباشد. اين شكاف بايد صاف و صيغلي و با سطح مقطعي به شكل مثلث باشد. اندازه آن هم تقريبا بايد حدود يك هشتم سطح كل دايره كاسه كه توسط چرخش دستك بوجود آمده، در نظر گرفته شود. اين شكاف از لبه تخته شروع شده و فقط تا وسط كاسه ادامه مي يابد.(بيشتر از وسط را برش ندهيد)
برش بايد تميز و صيغلي باشد
آمادگي جهت افروختن آتش :
تمامي مواد سوختي مورد نياز براي مراحل مختلف افروختن آتش، بايد از قبل انتخاب و در دسترس آماده باشند. اين مواد عبارتند از:
1- آتشگير اوليه يا (Tinder) : كه ميتوان آن را بصورت دسته اي سبك و پوش خورده شكل داده و دردست گرفت. مزيت اين كار در اينست كه توده آتشگير،پخش و پلا نشده و خورد نمي شود . برخي از اين گونه آتشگير ها عبارتند از: تراشه هاي پوست درخت غان، تراشه هايي از صمغ كاج يا برگهاي خشك سوزني كاج(ترجيها آغشته به صمغ)، تراشه و پوشال خشك چوبهاي ديگر، علف خشك و....
2- آتشگيرثانويه يا (Kindling) : تركه هايي با كمترين قطر ممكن. حد اكثر به قطر يك مداد.
3- هسته اصلي يا (Squaw wood): چوبهايي با قطر يك مداد تا حداكثر 7سانتيمتر
4- توده هيزم آتشگير يا (Bulk Wood): كه عبارتست از كنده هاي چوبي با ابعاد مختلف و بزرگ.
ابتدا ، آتشگير ثانويه و هسته اصلي آتش خود را به شكل تي پي* (Teepee) بر قرار نماييد.
مقداري چوب، با اندازه چوبهاي هسته اصلي و همچنين توده هيزم بايد بطور مرتب در نزديكي محل آتش افروزي در دسترس قرار گيرند تا با روشن شدن آتش مورد مصرف واقع گردند. پس از اين مرحله بايد آتشگير اوليه خود را آماده نماييم.
اهميت بيش از حد ي كه براي آماده سازي دسته آتشگير اوليه اي كه بتوان توسط ذغال آتشزنه اوليه (Starter Coal) آن را مشتعل نمود قابل بيان نيست!
پوست درخت غان نمونه خوبي به شمار ميرود. به راحتي شعله ور مي شود. حتي زماني كه مرطوب باشد، بدون هيچ آماده سازي بخصوصي، با نزديك كردن شعله كبريت و يا فندك به آن شعله ور مي گردد. اما در اين روش ( اصطكاكي)و با استفاده از خاك ذغال حاصل از اصطكاك، اگر بخوبي آماده نشود، تنها عايدي ما دود خواهد بود و هيچگاه شعله اي بدست نخواهد داد.
آتشگير اوليه بايد كاملا خشك و عاري از هر گونه رطوبت باشد. براي آماده سازي آن، بايد مواد سازنده را در دست بصورت غلطكي چرخانيده و مواد را چلانيد تا زماني كي به صورت اليافي نرم در آيد.
در اثر اين عمل، تراشه هاي بسيار نازكي پديد خواهد آمد كه براحتي مشتعل شده و باعث به آتش كشيدن تمامي دسته مي شود.
اين روش آماده سازي آتشگير اوليه، كه باعث موفقيت در آتش افروزي به روش اصطكاكي مي شود، همچنين بطور قابل ملاحظه اي امكان افروختن آتش در شرايط آب و هوايي مرطوب را بوسيله كبريت ،فندك و يا ساير منابع آتشزا ، افزايش مي دهد.
وقتي دسته آتشگير اوليه آماده شد، آن را داخل تي پي كه ساخته ايد قرار دهيد. سپس با استفاده از انگشت اشاره خود ، يك گودي و فرو رفتگي در وسط آن ايجاد كنيد. اين گود رفتگي بايد به اندازه اي باشد كه خاك ذغال حاصل از سايش دستك را بتوانيم داخل آن بريزيم. قسمتي از آتشگير را كنار مي گذاريم. از اين قسمت كنار گذاشته شده ، پس از تهيه ذغال و ريختن آن در حفره ، براي پوشانيدن روي حفره استفاده مي كنيم.
توجه داشته باشيد كه دسته آتشگير اوليه بايد آنقدر بزرگ باشد كه بتواند حرارت كافي براي شعله ور شدن آتشگير ثانويه ( كه خود باعث اشتعال چوبهاي قطورتر مي شود.) را توليد نمايد.
افروختن آتش:
با رجوع به دستوراتي كه در بخش( شروع كار) عنوان شد، كار را شروع مي كنيم. رمز موفقيت در انجام صحيح و كنترول شده و قدم به قدم مراحل كار مي باشد.
آرام و عميق تنفس كنيد. عجله را از خود دور نماييد. اولين كار ، قرار دادن يك تكه پوست نازك درخت و يا يك برگ سبز زير تخته اجاق و در قسمت شكاف ايجاد شده مي باشد. اينكار براي هدر نرفتن خاكه ذغال توليد شده روي شكاف تخته مي باشد.
چرخانيدن دستك توسط كمان را به آرامي و با تمركز شروع نماييد. به تدريج سرعت چرخش و فشار وارده بر روي دستك را افزايش دهيد تا سيستم آتش افروزي شروع به گرم شدن نمايد. پس از مدتي مقدار كمي خاكه ذغال در شكاف شروع به جمع شدن مي كند و همين جور مقدار كمي دود نيز توليد خواهد شد. بزودي ، مقدار ذغال و دود افزايش قابل ملاحظه اي خواهد يافت. با مشاهده اين وضعيت، سرعت چرخش و همچنين فشار وارده بر روي دستك را بمدت 30 تا 45 ثانيه افزايش دهيد. سپس چرخانيدن دستك را متوقف نموده و بررسي نماييد كه آيا دود از خاكه ذعال توليدي ساطع مي شود يا خير؟( توجه داشته باشيد كه نبايد دستك را از روي تخته بلند نموده يا جا به جا نماييد.) اگر جواب منفي بود، عمل چرخانيدن را از سر گرفته و ادامه دهيد. زماني كه حلقه دود متناوب و ادامه دار روي خاكه ذعال پديد آمد، شما آماده افروختن آتش هستيد!!
به صورتي بسيار آرام به ذغال تشكيل شده بدميد و مقداري فرصت دهيد تا به ذغال واقعي و بر افروخته تبديل گردد. پس از اينكه ذغال تشكيل شد،تخته را از روي آن برداشته و به كناري بگذاريد. سپس با كمك تيغه جاقو و يا يك تكه چوب يا هر وسيله ممكن، بايد بتوانيد اين ذغال را به داخل حفره ايجاد شده در آتشگير اوليه منتقل نماييد.
سپس، آن قسمت از آتشگير اوليه را كه جداگانه كنار گذاشته بوديد، به آرامي روي حفره به صورتي قرار دهيد كه روي ذغال را بپوشاند. اطمينان حاصل نماييد كه الياف چوبي با توده ذغال در تماس هستند اما مراقب باشيد كه با فشرده سازي بيش از حد الياف روي ذغال و در اطراف آن، توده ذغال را چند تكه و پخش نسازيد.
حال شروع به دميدن بسيار ملايم به دسته آتشگير اوليه كنيد. زماني كه ذغال به سرخي گراييده و آتشگير شروع به دود كردن نمود، شدت دميدن را افزايش دهيد. زماني كه مقدار زيادي دود ايجاد شد، به شدت به توده بدميد تا ناگهان شعله در آن پديدار شود. به دميدن خود ادامه دهيد تا زماني كه آتشگير ثانويه و هسته اوليه نيز مشتعل شوند.
توجه: پوشانيدن روي خاكه ذعال توسط خرده چوبهاي خشك( مثل پوشال ، تراشه هاي رنده و ...)، سبزه هاي خشك جنگلي، و يا خاكه ذغال اضافي ، به عنوان بزرگ كننده و توسعه دهنده ذغال(Coal Extender) باعث تشكيل ذغالهاي بزرگتر شده و در نتيجه درصد موفقيت را در شرايط مرطوب و يا كمبود آتشگير اوليه قابل قبول و ايده آل ، افزايش قابل ملاحظه اي مي دهد.
براي اين كار، توجه نماييد كه مواد را پس از انتقال خاكه ذغال به داخل حفره آتشگير اضافه نماييد.
در اينجا اين مبحث پايان مي يابد. اما ذكر چند نكته را لازم مي دانم:
در عمل ، و زماني كه در دنياي واقعي ،مشغول جمع آوري مواد اوليه هستيد و يا مشغول ساخت لوازم و يا خود آتش افروزي و... درسهاي زيادي را فرا خواهيد گرفت كه تجربيات شخصي شما خواهند گرديد.
آنچه كه مسلم است ، در چندين كوشش اوليه ،موفقيتي كسب نخواهيد كرد.(احتمالا!)
لازم است كه عامل يا عواملي را كه جلوي موفقيت شما را در عمل ميگيرند، شناسايي، بررسي، و برطرف نموده و دوباره و چند باره كار را شروع نماييد.
وقتي يكبار در شرايط مناسب و دلخواه موفق به توليد ذغال شديد، تمرينات خود را در شرايط سخت تر و غير متعارف تر از سر گيريد تا در شرايط واقعي و دشوار درصد موفقيت خود را بالا تر برده و مهارتهاي خود را افزايش دهيد.
كل جريان عمل آتش افروزي بروش اصطكاكي، آسان نيست !! اما رضايت حاصل از موفقيت در آن ، ارزش تلاش براي موفقيت را دارد و خاطره بدست آوردن اين تجربه جديد و نه چندان آسان ، در تمام زندگي همراه شما خواهد ماند.........
*يك توضيح خارج از متن در اينجا ضروري مي نمايد: تي پي يا آن چيزي كه در ايران اغلب به نام چادر سرخپوستي شناخته مي شود ،عبارتست از پارچه و يا پوستي (نوع اصلي آن از جنس پوست بوفالو بوده است) كه بر روي پايه هايي از تيرهاي چوبي كه بصورت مخروطي شكل چيده شده بودند كشيده مي شده است. در مورد تي پي و تكنيك ساخت آن اگر انشا الله عمري باقي بود،حتما مطلب كاملي را خواهم نوشت. در متن حاضر، همانگونه كه از شكل 6 پيداست، منظور نگارنده از بر قرار نمودن آتش به شكل تي پي، برپا نمودن آتش گيرها به شكل يك مخروط تو خالي و در نظر گرفتن يك سوراخ ورودی میباشد.
منبع:: ایران دیزرت،علیرضا جورابچی
توجه:
- نقل مطالب سایت فقط با ذکر منبع مجاز میباشد
مقاله زیر حاوی مطالب مفیدیه امیدوارم که بدردتون بخوره،
تهیه آتش به روش اصطکاکی
آتش افروزي بوسيله روش اصطكاكي ، در نظر غالب افراد ، روشي منسوخ شده بشمار مي رود.
طبيعتمردان ، كوهنوردان و بطور كلي افرادي كه به نوعي با محيطهاي دور از شهر سر و كار دارند، امروزه از كبريت و فندكهاي گوناگوني استفاده مي كنند كه اغلب آنها نيز ضد آب و ضد باد مي باشند.
اين افراد همچنين از اجاقهاي كوچك و سبك وزني كه خاص اينگونه فعاليتها طراحي و ساخته شده اند استفاده مي كنند كه كليه نيازهاي آنان به آتش را ( به غير از مواقعي خاص و اضطراري كه استفاده از آنها نا ممكن مي گردد) برطرف مي سازد.
امروزه بسياري از نهادها و گروههاي مختلفي كه به نوعي با طبيعت در ارتباط نزديك هستند،روش LEAVE NO TRACE را به اجرا مي گذارند.
اين همان چيزي است كه در كشور ما نيز در تمامي دوره هاي آموزشي فدراسيون كوهنوردي ، آموزش داده مي شود :
" اگر شما قادر بوده ايد زباله اي را بر پشت خود حمل كرده و به طبيعت ببريد، پس آنقدر هم توان داريد كه آن را با خود باز گردانيد.
ويا :
محل استقرار خود در طبيعت را طوري ترك نماييد كه وقتي پس از چند روز به آن نقطه نظر افكنده شد، مشكل بتوان گفت كه شخص يا اشخاصي در آن نقطه مستقر بوده اند."
اين همان چيزي است كه از آن بعنوان سياست " كمترين اثرگذاري بر محيطهاي طبيعي" ياد مي گردد.
اين روشها و سياستها ، اگر نهادينه شوند، با جلوگيري از آتش افروزيهاي بي موردو غير لازم در طبيعت ، كمك واقعا بزرگي به حفظ آنچه كه از منابع طبيعي ارزشمند ما باقي مانده است مي كنند.
با توجه به مقدمه فوق ، آيا به نظر شما، در زندگي مدرن امروزي، هنوز هم جايي براي روشهاي آتش افروزي كهنه و قديمي وجود دارد يا خير؟
اگر تا انتهاي اين مقاله را دنبال نماييد، شايد شما هم به اين نتيجه برسيد كه اين مهارت فراموش شده ،خيلي ارزشمند تر از آن چيزيست كه اغلب مردم تصور مي نمايند.
آتش يكي از پنج نياز فيزيكي اوليه در مهارتهاي زنده ماندن (Survival) مي باشد. ما هر روزه از آن استفاده مي كنيم.اما اغلب آن را آتش نميدانيم! چرا كه شكل ظاهري آن تغيير يافته است. ابزارهايي چون: مايكروفر ، اجاق برقي ، كوره هاي الكتريكي ، لامپهاي روشنايي و..... همگي آتش تغيير شكل يافته هستند.
همانند چهار نياز فيزيكي ديگر (هوا، سرپناه، آب و غذا)، معمولا به آن هم توجه چنداني نمي شود! چرا كه هرگاه اراده نماييم، تنها با چرخانيدن يك كليد و يا روشن نمودن يك فندك، در اختيار ماست.
اگر ما قادر بوديم تا به زماني نه چندان دور در گذشته برگرديم، درمي يافتيم ديد عموم نسبت به آتش با آنچه كه امروزه موجود مي باشد ، تفاوتي اساسي داشته است. كمتر از يك قرن پيش ، شومينه ها ، اجاقها و بخاريهاي هيزمي و يا ذغالي ، تنها وسايل گرمايشي اغلب ساختمانها، منازل و محلهاي كاري بودند. اما حتي همان موقع هم براي افروختن آتش در اين وسايل از كبريت استفاده مي شد.
اگر باز هم كمي به عقب تر باز گرديم، يعني زماني كه هنوز استفاده از كبريت عموميت نيافته بود ( حدود سال 1827 ميلادي) ، مي بينيم كه هنر آتش افروزي به روش استفاده از كشيدن فلز بر روي سنگ چخماق عموميت داشت. پيش از آن نيز آتش بوسيله جرقه هاي حاصل از اصابت دو تكه سنگ چخماق به يكديگر افروخته ميشد.
اگر اين سفر به اعماق تاريخ را ادامه دهيم ، درمي يابيم ابتدايي ترين آتش هايي كه توسط انسان افروخته مي شد، بوسيله روشهاي اصطكاكي بودند.
تا زماني كه كبريت اختراع گرديد، اغلب انسانها دانش و مهارت افروختن آتش را دارا بودند. اما امروزه به لطف پيشرفتهاي تكنولوژيكي!!! شايد تنها تعداد معدودي را بيابيدكه هنوز هم قادرند به روشهاي قديمي و فراموش شده در اعماق تاريخ، آتش بيافروزند.
مهم نيست كه شما در سفرهاي خود به مناطق بكر و دور از زندگي ماشيني امروزي، چه لوازم و تجهيزاتي را با خود حمل مي كنيد، بلكه آن چيزي كه حائز اهميت است ، اينست كه شما هميشه آمادگي اين را داشته باشيد كه اين تجهيزات را به هر دليلي از دست بدهيد و يا اينكه آنها بدلايل مختلف كارايي خود را از دست بدهند!!
در اين صورت ، داشتن دانش و مهارت لازم، در تامين نيازهاي اوليه از مواد موجود در محيط ، به يك ضرورت و نياز غير قابل انكار تبديل مي گردد.
از آنجايي كه آتش به عنوان يكي از مهمترين اين نيازها مي باشد، لازم است كه هر طبيعت مردي چگونگي افروختن آن را بخصوص در شرايط اضطراري بداند .
شناختن مواد قابل اشتعال و خواص هر يك از آنها ، دانستن تكنيكها و كسب مهارت در افروختن آتش بوسيله روشهاي اصطكاكي ، شانس نجات را حتي براي افرادي كه در روشن نمودن آتش بوسيله روشهاي مدرن مهارت دارندبه طور قابل ملاحظه اي افزايش مي دهد.
بعنوان يك فرد تازه كار ، بهتر است كه آتش افروزي بوسيله اصطكاك را در ابتدا فرا گيريم. چرا كه آتش افروزي توسط اجداد ما نيز با همبن روش شروع گرديده است.
اين مهارت فراموش شده ،يك روي ديگر نيز دارد:
آتش افروزي بدين وسيله، ما را به گذشته اي( به غير از 2 قرن اخير) پيوند مي دهد كه در آن طعم زندگي غير ماشيني را مي توانيم چشيده و احساس اجداد خود را لمس نماييم.
احساساتي چون : موفقيت ، هيجان ، رضايت از كار و غرور ، احساساتي هستند كه پس از موفقيت در افروختن آتش به اين روش نصيبمان مي گردد.
اولين باري كه به اين روش ،ذغال سرخ تهيه كرده و اين ذغال را به زير هيمه و توده اي آتش گير خشك منتقل نموده و با دميدن به آن صاحب يك آتش زيبا شديد، به عنوان يكي از بياد ماندني ترين روزهاي زندگي در طبيعت خود هيچگاه فراموش نخواهيد كرد.
همچنين در خواهيد يافت كه هيجان آتش افروزي به اين روش ، هيچگاه نقصان نيافته و هر بار همانند بار اول اين حس در شما بوجود خواهد آمد.
. كمان يا Bow
. سرپپيچ يا كاسه انتهايي يا Socket
. تخته اجاق يا تخته ذغال ساز زيرين يا Hearth Board
. چوب دستك يا Spindle
موادي كه براي تخته اجاق و چوب دستك استفاده مي شوند، اهميتي ويژه دارند.در شرايط ايده آل، هردوي آنها بايد از يك جنس چوب باشند.
در شرايطي كه اين امر ميسر نباشد،حد اقل، هردو قطعه بايد داراي سختي يكسان باشند تا در اثر سايش، يكي از آنها زود تر از ديگري و قبل از اينكه ذغال قابل اشتعال بوجود آيد، از بين نرود.
چوبي كه براي اينكار در نظر مي گيريم ، نبايد حاوي رزين باشد. ( بعبارت ديگر، چوب سوزني برگان مناسب اين كار نيست). همچنين داراي قابليت ايجاد خاك چوب نرم و صاف و يكدست باشد.
چوبهاي سبك ( مانند صنوبر) ، در مقايسه با چوبهاي سنگين ( مثل بلوط) ، به انرژي و زمان خيلي كمتري براي تهيه ذغال احتياج دارند.
در هر صورت از هر چوبي استفاده مي كنيم، بايد توجه نمود كه مهم ترين خاصيتي كه براي مجموعه تخته ذغال ساز و دستك مورد نظر است، توليد خاكه چوب نرم و يكدست و آنهم به مقدار زياد است.
بايد توجه داشت ، تهيه ذغال از چوبهايي كه توليد خاكه چوب دانه متوسط و دانه دانه (Gritty) مي كنند ، امكان پذير است . منتها نياز به صرف مقادير بسيار زيادتري انرژي و همچنين ورزيدگي در اين نوع آتش افروزي دارد.
انتخاب نوع ماده اوليه (چوب) بستگي به فراواني و در دسترس بودن آن در منطقه زيست شما دارد.
مواد اوليه بايد كاملا خشك ، ولي پوسيده نباشند.گونه هاي مختلف سرو انتخاب مناسبي به شمار مي روند.
سرپيچ يا سوكت (Socket) براي نگه داشتن دستك در حين چرخش استفاده مي شود.
از جنس تخته ذغال و دستك هم ميتواند باشد. ولي اگر براي ساخت آن از چوبهاي نسبتا سنگين تر و محكم تر استفاده شود، دوام آن بسيار بيشتر شده و كمتر ايجاد اشكال مي نمايد.
براي ساخت كمان ، كه براي چرخانيدن دستك به كار مي رود ، مي توان از هر نوع چوبي كه سفت و غير قابل انعطاف بوده و داراي قوص طبيعي مي باشد استفاده نمود. براي ساخت زه يا چله كمان فوق، مي توان از روده تابيده، تسمه اي از جنس چرم يا پوست دباغي نشده ، و يا هر نوع بند محكم و با دوام ديگري استفاده نمود.
ساخت تخته اجاق و دستك
چوب مناسبي طبق آنچه در خطوط بالا ذكر شد ببيابيد. تخته اجاق بايد داراي سطحي صاف بوده و بشكل مستطيل و به ابعاد 18تا 25 سانتيمتر طول، 5تا8 سانتيمتر عرض و 1.5 تا2 سانتيمتر ضخامت باشد.
شكل اوليه چوب ممكن است به شكل يك شاخه يا تنه گرد باشد. در اين صورت نياز داريد كه آن را در جهت طولي به دو نيمه كنيد. آنگاه قسمت گرد يكي از تكه ها را نيز توسط سنگ يا چاقو يا هر وسيله ممكن ديگر، صاف نماييد.
از تكه باقي مانده مي توان يك تحته اجاق ديگر و يا يك سوكت تهيه نمود.
قبل از تكميل تخته اجاق لازم است چوبدستك را بسازيم. بهترين انتخاب براي تهيه دستك، عبارتست از شاخه اي خشك ، صاف و بدون انهناء بطول تقريبي15 تا 20 سانتيمتر با سطح مقطع دايره شكل به قطر تقريبي 0.5 تا 1.5 سانتيمتر.
توجه داشته باشيد كه اگر قطر دستك خيلي كم باشد ، خيلي احتمال دارد كه دستك ،تخته اجاق را همانند مته سوراخ نمايد ! بدون اينكه ذغال قابل اشتعال و مناسب آتش افروزي درست كند.
از طرف ديگر اگر چوب دستك داراي قطري زياد تر از آنچه باشد كه ذكر شد، هنگام چرخانيدن آن دچار مشكل شده و بايد انرژي خيلي بيشتري را صرف چرخانيدن دستك نماييم.
جنس آن مي تواند ازشاخه و يا تنه هر نوع گياه با ساقه چوبي كه داراي مغز قطوربوده و تحمل فشار ناشي از چرخش توسط كمان را دارا مي باشد ، باشد .
وقتي كار ساخت چوبدستك انجام شد، آن را بصورت عمودي ،روي تخته اجاق و به فاصله تقريبي نيم سانتيمتر از لبه قرار مي دهيم. سپس ، توسط نوك كارد يا چاقو دور قسمتي را كه دستك قرار گرفته نقطه چين نموده يا خط مي اندازيم.اين خط پيرامون تقريبي دستك مي باشد كه رو ي تخته نقش انداخته.
با استفاده از يك كارد، لايه هايي از چوب قسمت داخلي اين دايره را خالي مي نماييم تا يك حفره كاسه اي شكل بدست آيد.
اين حفره باعث جلوگيري از لغزش و در رفتن نوك دستك از روي تخته اجاق در اولين استفاده مي گردد.
ساخت سوكت (Socket) :
سوكت بعنوان تكيه گاه براي قسمت بالايي دستك و براي نگه داشتن آن در جاي خود استفاده مي شود. سوكت توسط دست چپ گرفته شده و فشاري كه كف دست روي آن وارد مي سازد، باعث مي شود انتهاي ديگر دستك روي تخته بسان مته عمل نموده و توليد اصطكاك نمايد.
اندازه آن بايدآنقدر بزرگ باشد كه به هنگام وارد كردن فشار روي آن، احساس ناراحتي نكنيد. همچنين دقت نماييد كه فاقد لبه هاي تيز باشد.
صرفنظر از اندازه و قطر چوبدستك،قطر قسمت انتهايي آن كه در سوكت قرار ميگيرد،نبايد از حدود 5 تا 7 ميليمتر فراتر رود.
قسمت انتهايي چوبدستك بايد آنقدر تراشيده شود تا به قطر مورد نياز و ذكر شده برسد .
مرحله بعدي دقيقا همانند كاريست كه روي تخته اجاق انجام داديم. يعني قراردادن ته چوبدستك روي قسمت صاف سوكت بصورت عمودي و حك نمودن نقطه چين دور آن و در نهايت خالي نمودن كاسه داخل آن. تنها، نكته بسيار مهم در اينجا اينست كه حتما حفره اي كه ايجاد مي كنيم بايد در مركز سوكت قرار گيرد تا در موقع وارد نمودن فشار، تعادل آن حفظ شود.
همچنين توجه نماييد كه كاسه ايجاد شده بايد گود تر از كاسه ايجاد شده بر روي تخته اجاق باشد. زيرا با انجام اين كار ، دستك كاملا در داخل سوراخ ايجاد شده ،جا افتاده و به راحتي چرخيده و به خارج از سوكت ليز نميخورد.
ساخت كمان :
براي ساخت كمان ، ابتدا يك شاخه محكم به بلندي تقريبي 45 تا 75 سانتيمتر و قطر1.5 يا بيشتر كه داراي قوص طبيعي باشد بيابيد. سپس با ايجاد كردن يك شكاف در يك انتهاي آن،
روده تابيده، تسمه اي از جنس چرم يا پوست دباغي نشده ، و يا هر نوع بند محكم و با دوام ديگري را كه در اختيار داريم،( مطابق شكل 2 ) در اين شكاف قرار داده و بوسيله يك نخ يا طنابچه نازكتركه دور آن ميپيچانيم و گره مي زنيم، آن را در جاي خود محكم مي نماييم. در صورتي كه نخ محكم در دسترس نباشد، از طريق گره زدن زه در اين انتها ،زه را مهكم مي كنيم.
انتهاي ديگر زه را(مطابق شكل3) چندين دور روي كمان ميپيچانيم و مطابق شكل يك گره بولينBowline) (روي آن مي زنيم.
اين گره ، اين امكان را به شما خواهد داد كه بلندي و كوتاهي زه كمان را براحتي تنظيم نماييد.در نتيجه تعداد دورهايي كه زه دور چوبدستك ميپيچد ،قابل تنظيم خواهد بود.
خاصيت ديگر اين گره ، امكان كوتاه نمودن كش آمدگي زه در اثر گرماي حاصل از كار مي باشد.
يكي از مهمترين و اولين نكاتي كه بايد به آن توجه نمود اين است كه انتهاي دستك در حين چرخش در سوكت ، كمترين اصطكاك ممكنه را توليد نمايد. براي دستيابي به اين هدف، از يك روانكار يا روغن سبك در انتهاي دستك و داخل سوكت استفاده نماييد. شايد اين سئوال پيش آيد كه در شرايط اضطراري، روغن روانكار چگونه تهيه كنيم؟ جواب خيلي ساده است! منبع اين روغن خود شما هستيد! چربي روي صورت و همچنين چربي روي موهاي سر،بسيار خوب در اين ضمينه عمل مي كنند. همچنين صمغ سفت نشده كاج نيز انتخاب نسبتا خوبي به شمار مي آيد.
براي شروع،تخته ذغال ساز را در جاي صافي روي زمين قرار دهيد. كف پاي چپ خود را محكم روي انتهاي آن قرار داده و روي زانوي راست خود زانو بزنيد تا روي تخته مسلط شويد. سپس، زه كمان را 3 تا 4 بار دور قسمت مياني دستك بچرخانيد.افزايش تعداد دورهاي زه روي دستك ، باعث پخش شدن بهتر فشار روي بخش بيشتري از طول دستك مي گردد.( اهميت اين موضوع زماني رخ مي نماياند كه دستك شما از جنس خوبي نبوده و در اثر فشار وارده بشكند! انجام اين كار باعث پيش گيري از شكستن دستك مي شود.)
سپس انتهايي متحرك زه را آن قدر كشيده و محكم كنيد كه حس نماييد چوبدستك مي خواهد چرخيده و از دست شما خارج شود. و گره بولين را محكم مي نماييم.
حال، نوك دستك را روي تخته ذغال قرار داده و انتهاي آن را نيز داخل كاسه سوكت نماييد.( جهت انجام صحيح اين عمل ،شكل 4 را به دقت مطالعه نماييد)
براي چرخانيدن دستك، ابتدا با يك حركت نرم، آهسته و يكنواخت شروع نماييد. سپس همزمان با فزايش سرعت حركت كمان و دستك ، فشاري سبك تا متوسط را نيز روي سوكت اعمال مي نماييم.
پس از مدت كوتاهي ، خاكه ذغال و احتمالا مقداري دود توليد خواهد شد.
در اينجا هدف ، حفر يك سوراخ كاسه اي شكل بر روي تخته ذغال ساز مي باشد. با اين ديد ، كه دستك نبايد نه از داخل سوكت و نه از روي تخته به بيرون بپرد.
چرخانيدن دستك را تا جايي ادامه دهيد كه اثر كاملا واضح و عميقي روي تخته باقي گذارد.( اما نه به آن مقداري كه واقعا تخته را سوراخ نمايد!)
ايجاد شكاف :
آخرين قدم در راستاي آماده سازي وسايل آتش افروزي به اين روش، بريدن و ايجاد يك شكاف در لبه كناري سوراخ حفر شده بر روي تخته ميباشد. اين شكاف بايد صاف و صيغلي و با سطح مقطعي به شكل مثلث باشد. اندازه آن هم تقريبا بايد حدود يك هشتم سطح كل دايره كاسه كه توسط چرخش دستك بوجود آمده، در نظر گرفته شود. اين شكاف از لبه تخته شروع شده و فقط تا وسط كاسه ادامه مي يابد.(بيشتر از وسط را برش ندهيد)
برش بايد تميز و صيغلي باشد
آمادگي جهت افروختن آتش :
تمامي مواد سوختي مورد نياز براي مراحل مختلف افروختن آتش، بايد از قبل انتخاب و در دسترس آماده باشند. اين مواد عبارتند از:
1- آتشگير اوليه يا (Tinder) : كه ميتوان آن را بصورت دسته اي سبك و پوش خورده شكل داده و دردست گرفت. مزيت اين كار در اينست كه توده آتشگير،پخش و پلا نشده و خورد نمي شود . برخي از اين گونه آتشگير ها عبارتند از: تراشه هاي پوست درخت غان، تراشه هايي از صمغ كاج يا برگهاي خشك سوزني كاج(ترجيها آغشته به صمغ)، تراشه و پوشال خشك چوبهاي ديگر، علف خشك و....
2- آتشگيرثانويه يا (Kindling) : تركه هايي با كمترين قطر ممكن. حد اكثر به قطر يك مداد.
3- هسته اصلي يا (Squaw wood): چوبهايي با قطر يك مداد تا حداكثر 7سانتيمتر
4- توده هيزم آتشگير يا (Bulk Wood): كه عبارتست از كنده هاي چوبي با ابعاد مختلف و بزرگ.
ابتدا ، آتشگير ثانويه و هسته اصلي آتش خود را به شكل تي پي* (Teepee) بر قرار نماييد.
مقداري چوب، با اندازه چوبهاي هسته اصلي و همچنين توده هيزم بايد بطور مرتب در نزديكي محل آتش افروزي در دسترس قرار گيرند تا با روشن شدن آتش مورد مصرف واقع گردند. پس از اين مرحله بايد آتشگير اوليه خود را آماده نماييم.
اهميت بيش از حد ي كه براي آماده سازي دسته آتشگير اوليه اي كه بتوان توسط ذغال آتشزنه اوليه (Starter Coal) آن را مشتعل نمود قابل بيان نيست!
پوست درخت غان نمونه خوبي به شمار ميرود. به راحتي شعله ور مي شود. حتي زماني كه مرطوب باشد، بدون هيچ آماده سازي بخصوصي، با نزديك كردن شعله كبريت و يا فندك به آن شعله ور مي گردد. اما در اين روش ( اصطكاكي)و با استفاده از خاك ذغال حاصل از اصطكاك، اگر بخوبي آماده نشود، تنها عايدي ما دود خواهد بود و هيچگاه شعله اي بدست نخواهد داد.
آتشگير اوليه بايد كاملا خشك و عاري از هر گونه رطوبت باشد. براي آماده سازي آن، بايد مواد سازنده را در دست بصورت غلطكي چرخانيده و مواد را چلانيد تا زماني كي به صورت اليافي نرم در آيد.
در اثر اين عمل، تراشه هاي بسيار نازكي پديد خواهد آمد كه براحتي مشتعل شده و باعث به آتش كشيدن تمامي دسته مي شود.
اين روش آماده سازي آتشگير اوليه، كه باعث موفقيت در آتش افروزي به روش اصطكاكي مي شود، همچنين بطور قابل ملاحظه اي امكان افروختن آتش در شرايط آب و هوايي مرطوب را بوسيله كبريت ،فندك و يا ساير منابع آتشزا ، افزايش مي دهد.
وقتي دسته آتشگير اوليه آماده شد، آن را داخل تي پي كه ساخته ايد قرار دهيد. سپس با استفاده از انگشت اشاره خود ، يك گودي و فرو رفتگي در وسط آن ايجاد كنيد. اين گود رفتگي بايد به اندازه اي باشد كه خاك ذغال حاصل از سايش دستك را بتوانيم داخل آن بريزيم. قسمتي از آتشگير را كنار مي گذاريم. از اين قسمت كنار گذاشته شده ، پس از تهيه ذغال و ريختن آن در حفره ، براي پوشانيدن روي حفره استفاده مي كنيم.
توجه داشته باشيد كه دسته آتشگير اوليه بايد آنقدر بزرگ باشد كه بتواند حرارت كافي براي شعله ور شدن آتشگير ثانويه ( كه خود باعث اشتعال چوبهاي قطورتر مي شود.) را توليد نمايد.
افروختن آتش:
با رجوع به دستوراتي كه در بخش( شروع كار) عنوان شد، كار را شروع مي كنيم. رمز موفقيت در انجام صحيح و كنترول شده و قدم به قدم مراحل كار مي باشد.
آرام و عميق تنفس كنيد. عجله را از خود دور نماييد. اولين كار ، قرار دادن يك تكه پوست نازك درخت و يا يك برگ سبز زير تخته اجاق و در قسمت شكاف ايجاد شده مي باشد. اينكار براي هدر نرفتن خاكه ذغال توليد شده روي شكاف تخته مي باشد.
چرخانيدن دستك توسط كمان را به آرامي و با تمركز شروع نماييد. به تدريج سرعت چرخش و فشار وارده بر روي دستك را افزايش دهيد تا سيستم آتش افروزي شروع به گرم شدن نمايد. پس از مدتي مقدار كمي خاكه ذغال در شكاف شروع به جمع شدن مي كند و همين جور مقدار كمي دود نيز توليد خواهد شد. بزودي ، مقدار ذغال و دود افزايش قابل ملاحظه اي خواهد يافت. با مشاهده اين وضعيت، سرعت چرخش و همچنين فشار وارده بر روي دستك را بمدت 30 تا 45 ثانيه افزايش دهيد. سپس چرخانيدن دستك را متوقف نموده و بررسي نماييد كه آيا دود از خاكه ذعال توليدي ساطع مي شود يا خير؟( توجه داشته باشيد كه نبايد دستك را از روي تخته بلند نموده يا جا به جا نماييد.) اگر جواب منفي بود، عمل چرخانيدن را از سر گرفته و ادامه دهيد. زماني كه حلقه دود متناوب و ادامه دار روي خاكه ذعال پديد آمد، شما آماده افروختن آتش هستيد!!
به صورتي بسيار آرام به ذغال تشكيل شده بدميد و مقداري فرصت دهيد تا به ذغال واقعي و بر افروخته تبديل گردد. پس از اينكه ذغال تشكيل شد،تخته را از روي آن برداشته و به كناري بگذاريد. سپس با كمك تيغه جاقو و يا يك تكه چوب يا هر وسيله ممكن، بايد بتوانيد اين ذغال را به داخل حفره ايجاد شده در آتشگير اوليه منتقل نماييد.
سپس، آن قسمت از آتشگير اوليه را كه جداگانه كنار گذاشته بوديد، به آرامي روي حفره به صورتي قرار دهيد كه روي ذغال را بپوشاند. اطمينان حاصل نماييد كه الياف چوبي با توده ذغال در تماس هستند اما مراقب باشيد كه با فشرده سازي بيش از حد الياف روي ذغال و در اطراف آن، توده ذغال را چند تكه و پخش نسازيد.
حال شروع به دميدن بسيار ملايم به دسته آتشگير اوليه كنيد. زماني كه ذغال به سرخي گراييده و آتشگير شروع به دود كردن نمود، شدت دميدن را افزايش دهيد. زماني كه مقدار زيادي دود ايجاد شد، به شدت به توده بدميد تا ناگهان شعله در آن پديدار شود. به دميدن خود ادامه دهيد تا زماني كه آتشگير ثانويه و هسته اوليه نيز مشتعل شوند.
توجه: پوشانيدن روي خاكه ذعال توسط خرده چوبهاي خشك( مثل پوشال ، تراشه هاي رنده و ...)، سبزه هاي خشك جنگلي، و يا خاكه ذغال اضافي ، به عنوان بزرگ كننده و توسعه دهنده ذغال(Coal Extender) باعث تشكيل ذغالهاي بزرگتر شده و در نتيجه درصد موفقيت را در شرايط مرطوب و يا كمبود آتشگير اوليه قابل قبول و ايده آل ، افزايش قابل ملاحظه اي مي دهد.
براي اين كار، توجه نماييد كه مواد را پس از انتقال خاكه ذغال به داخل حفره آتشگير اضافه نماييد.
در اينجا اين مبحث پايان مي يابد. اما ذكر چند نكته را لازم مي دانم:
در عمل ، و زماني كه در دنياي واقعي ،مشغول جمع آوري مواد اوليه هستيد و يا مشغول ساخت لوازم و يا خود آتش افروزي و... درسهاي زيادي را فرا خواهيد گرفت كه تجربيات شخصي شما خواهند گرديد.
آنچه كه مسلم است ، در چندين كوشش اوليه ،موفقيتي كسب نخواهيد كرد.(احتمالا!)
لازم است كه عامل يا عواملي را كه جلوي موفقيت شما را در عمل ميگيرند، شناسايي، بررسي، و برطرف نموده و دوباره و چند باره كار را شروع نماييد.
وقتي يكبار در شرايط مناسب و دلخواه موفق به توليد ذغال شديد، تمرينات خود را در شرايط سخت تر و غير متعارف تر از سر گيريد تا در شرايط واقعي و دشوار درصد موفقيت خود را بالا تر برده و مهارتهاي خود را افزايش دهيد.
كل جريان عمل آتش افروزي بروش اصطكاكي، آسان نيست !! اما رضايت حاصل از موفقيت در آن ، ارزش تلاش براي موفقيت را دارد و خاطره بدست آوردن اين تجربه جديد و نه چندان آسان ، در تمام زندگي همراه شما خواهد ماند.........
*يك توضيح خارج از متن در اينجا ضروري مي نمايد: تي پي يا آن چيزي كه در ايران اغلب به نام چادر سرخپوستي شناخته مي شود ،عبارتست از پارچه و يا پوستي (نوع اصلي آن از جنس پوست بوفالو بوده است) كه بر روي پايه هايي از تيرهاي چوبي كه بصورت مخروطي شكل چيده شده بودند كشيده مي شده است. در مورد تي پي و تكنيك ساخت آن اگر انشا الله عمري باقي بود،حتما مطلب كاملي را خواهم نوشت. در متن حاضر، همانگونه كه از شكل 6 پيداست، منظور نگارنده از بر قرار نمودن آتش به شكل تي پي، برپا نمودن آتش گيرها به شكل يك مخروط تو خالي و در نظر گرفتن يك سوراخ ورودی میباشد.
منبع:: ایران دیزرت،علیرضا جورابچی
توجه:
- نقل مطالب سایت فقط با ذکر منبع مجاز میباشد